پدیدار شناسی آینه و چیستی آن

آینه داری
هانری کربن در مقدمه شاهکارش با عنوان چشم اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، پدیدار شناسی باطن را یکی از کلید واژه های تحقیق خویش معرفی می کند و در آنجا متذکر می شود که این پدیدارشناسی باید دو پدیدار را نجات دهد: یکی “پدیدار کتاب قدسی” است و دیگری “پدیدار آینه”. پدیدار کتاب قدسی، همان وحی ابلاغ شده از سوی خداوند است که در قالب کتاب قدسی مکتوب شده است. این پدیدار میان سه شاخه سنت ابراهیمی یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام، مشترک است. خدای ناشناختنی، کنز مخفی، غیب الغیوب، خویش را در این پدیدار بر بشر عیان ساخته است. در حقیقت همه مؤلفه های این ادیان به اعتبار این کتاب قدسی معنا می یابد و همه دستورات و احکام و عقلانیت و عرفان و طریقت آنها حول این محور می چرخد. ولی این پدیدار، مترتب بر پدیدار مبنایی تری است و آن پدیدار آینه است. همانطور که خواهیم دید “پدیدار آینه” و به عبارت دیگر، “آینه داری” منوط به صفای باطن است. به همین دلیل کربن مؤمنان ساده دل را برای درک حکمت کسانی چون ملاصدرا و ابن عربی، مستعدتر از متکلمان اهل جدل می داند. در موضوع “پدیدار آینه”، فرض بر این است که نوع و نحوه ادراکی که در مورد آینه حاصل می شود، صرف یک ادراک در کنار ادراکات دیگر نیست، بلکه این پدیدار، الگوی ادراک حقیقی و حقیقت ادراک بشر از عالم غیب است. وقتی از امام رضا علیه السلام، پرسیدند که چگونه ممکن است خداوند به درون عالم راه پیدا کند و در عین حال هیچگونه تجافی در ذات او ایجاد نشود و هیچ نقصانی در وجود حضرتش پدید نیابد، امام، انعکاس صورت شخص در آینه را مثال زد (ر.ک.: کمپانی زارع، ۱۳۸۹، ص ۵۳)
از یکی از عرفا (نجیب الدین علی بن بزغش شیرازی) خواستند که سرّ توحید را با مثالی روشن سازد، گفت “دو آینه و سیبی!” در حقیقت اگر برای وحدت حق و در عین حال کثرت صور و مجالی حق، مثالی و یا به تعبیر بهتر، رمزی بجوئیم، این رمز را در پدیدار سیب واحدی که در برابر دو آینه (و حتی آینه های بی شمار) قرار گرفته است، می توان یافت. (جامی، ۱۳۷۰، ص ۴۷۵) …

دفتر نخست کتاب زمان ادواری در مزدیسنا و عرفان اسماعیلیه اثر هانری کربن _ ترجمه و تألیف دکتر رحمتی

اینکه آینه چیست یا کیست،
روشن نیست
اما
این شیء، حقیقتی دارد به وسعت کل تاریخ بشر؛
اما هر چه باشد،
آینه، مخلوقی است شریف، که انسان را در اعصار مختلف همراهی کرده است.

3 دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *