در کتاب «مردگان تبتی» آمده است که از لحظهٔ مرگ یک شخص تا تجسد مجددش در بدن جدید، فترت و فاصله ای هست. در لحظه مرگ، نفس با آنکه بی کالبد مانده است، همچنان می پاید، ولی از آنجا که دیگر از طریق حواس جسمانی نمی تواند چیزی احساس و دریافت کند، از همه محتویات تجربی خالی می شود. و به گفتهٔ جمهور عرفا، چه در شرق و چه در غرب، چون نفس بدینسان خالی و بی محتوا شود، پرتو آگاهی محض پدیدار می گردد. لذا بوداییان تبتی معتقدند، و اعتقادشان کاملا معقول است، که نفس در لحظهٔ مرگ، جلوه ای از نورالانوار «خلأ» را که همان نيروانا ست، می بیند. و اگر این جلوه را دریابد و دست از دامان آن برندارد، از نیروانا رهایش خواهد یافت و از بازپیدایی خواهد رست. و این سعادت بسی نادر است. و در غالب موارد نفس خالی صافی، بزودی در حجاب مشهودات حسی مستور و در دام خیالات گرفتار می شود و مشتاق محسوسات می گردد و هم از این روی، از اوج رفعت ناپایدار مشاهدهٔ نورالانوار به سراشیب باززایی در بدنی جدید، فرو می غلتد. ولی چون این امکان هست که محتضر بتواند جلوه ای از نورالانوار را دریابد و از آن نگسلد و به یاری آن از گردونهٔ کون و فساد رهایی یابد، لاما [= راهب بودایی] هنگامی که محتضر واپسین نفسهایش را می کشد، در گوشش این کلمات را بتکرار نجوا می کند:
ای پاکزاد گوش فرا ده. اکنون لمعهٔ نورالانوار حقیقت محض را دریابی. آن لمعه را بشناس. ای پاکزاد، همین دل تو، که بالطبع خالی [از تعلقات] است اگر زنگار تعلقات نگیرد، و منزه و فارغ باشد، همانا خود حقیقت است، و بخشنده و مهربان …
آگاهی تو ، اگر در بند تعلقات نباشد، بالطبع عاری و خالی است، و از دل بی زنگار سعادتمند، جدایی ناپذیر است. وصلت آن دو همانا حالت دارما_کایا ی۱ اشراق کامل است …
پی بردن به خلوت دل همانا رسیدن به بودا و بوداشدن است.
۱. Darma – kaya:
فرضیه سه جسم بودا، عناصر جدید جهانشناسی و عرفانی وارد آیین «ماهایانا» کرده است: ۱_ اولی جسم حق و قانون یا «آئین» است که آنرا «دارما کایا» می گویند.
عرفان و فلسفه، والتر ت. استیس، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، صص۱۷۳-۱۷۲.
________________________
تشبیه: اذا کان الذکر بنغمةٍ لذیذةٍ فله فی النفس اثرٌ، کما للصورة الحسنة فی النظر.
اگر ذکر با آهنگی دلنشين همراه باشد، در نفس همان اثر را می گذارد که صورت زیبا در چشم.
محی الدّین ابن عربی
بدون دیدگاه