شاید که “او” را دیدیم و نشناختیم

گورجیف در بخشی از کتاب دیدگاه هایی از زندگی واقعی می گوید: «همانطور که گفتم، جوهر کار درست مردمی در کار کردن همزمان سه مرکز متحرک، عاطفی و اندیشه، نهفته است. وقتی هر سه با هم کار می کنند و کنشی را تولید می کنند، این کار یک مردم است. دستمال کشیدن زمین، به شکلی که باید رخ دهد، هزاران بار با ارزش تر از نوشتن بیست و پنج کتاب است. اما پیش از شروع کار با تمام مراکز و متمرکز کردن آنها روی کار، لازم است هر مرکزی را جداگانه آماده کرد تا هر کدام بتوانند کانونمند شوند.»۱
با توجه به متن فوق و با ملاحظه انسان شناسی اوپنیشدی، اوستایی و قرآنی می توان به نتایج دیگری رسید. در این متون انسان واجد پنج، هفت و یا نه لایه است و اگر مراکز این لایه ها بر روی یک نقطه تلاقی کنند و متمرکز شوند؛ فعل و عملی که صادر می شود، در تمامی لایه های هستی سبب ایجاد ارتعاشی مثالی-نوری خواهد شد. و مراتب انسانی مردمان را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
از این نظرگاه، گاهی خطاطی یک کلمه و حتی یک حرف، و یا زمزمه شعری در دل شب، چنان نیرویی منعکس می کند که آینده را تابناک کرده و سرزمینی را از سقوط نجات داده و تأثیری ژرف بر روان مردمان می گذارد؛ زیرا که اثر و کار رهرو و هنرمند، منطبق بر حقیقت وجودی عالم شده و در مرتبه ای باطنی تبدیل به خورشید می شود.
کسی چه می داند شاید که شادابی بیدار شدن انسان از خوابش، رهایی پرنده ای از غم، و جوانه زدن گیاهی در کنج خيابانی پر ازدحام، نتیجه زمرمهٔ شبانه شعری یا حرکت قلمی بر روی صفحه ای، از سوی رهرویی خاموش در دل شب بوده باشد.
اینطور به نظر می رسد که تموج روحانیت قلب رهرو، موجب آرامش در قلوب آشفته مردمان است؛ اما هزاران بار افسوس که نتوانستیم دست امرمطلق را در باطن پدیدارها مشاهده کنیم، شاید همانی را که دیدیم و نشناختیم، همان “او” (زیبای نامتناهی) بود؛ و این مبتنی است بر این جمله از بهگودگیتا (گفتار یازدهم: حدیث تجلی ) که در بستری عرفانی به زیبایی بیان می کند:
«اما آنکه در محبت صادق باشد
تواند که مرا بشناسد
و ببیند
و در من راه یابد».

۱. گورجیف، ایوانوویچ، ديدگاه هایی از زندگی واقعی (سخنرانی های آغازین گورجیف)، ترجمهٔ رؤیا منجم، انتشارات نشر علم، ۱۳۹۱، ص ۱۳۲.

_______________________

آواز: علیرضا قربانی
شعر: ابوسعید ابوالخیر